Migratiepolitiek Europa desastreus en averechts



Drie dagen had de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Marco Minniti nodig om met 60 Libische stammen en rebellengroepen een akkoord te sluiten om migranten al aan de zuidgrens van Libië te tegen te houden en terug te sturen. Stammen en rebellen die elkaar sinds de val van Mouammar Khadafi in 2011 letterlijk op leven en dood bevechten; in een land waar op z’n minst drie regeringen met geweld claimen gezag te hebben. Maar minister Minniti kreeg kennelijk voor elkaar waar anderen niet in slaagden, de elkaar bevechtende facties voorop: eensgezindheid.

Natuurlijk hebben Libische rebellen hun handtekening gezet onder een Italiaans papier, dat levert hen namelijk ontzettend veel geld op. Ten eerste van de Italiaanse regering en ten tweede door migranten en mensensmokkelaars nog meer af te persen dan nu al het geval is, zoals Amnesty International recentelijk onderzocht.

Wat het meest schokt en verbijstert, is dat Italië deals sluit met niet-erkende, zelfs illegale gewapende milities -  zonder scrupules en zelfs met enige trots: “Libisch zuidgrens afsluiten is de grens met Zuid Europa sluiten”, aldus de Italiaanse minister. Hoe diep kan een ontwikkeld land zinken?

Heel diep kennelijk, als het gaat om het tegengaan van migratie. Dagelijks komen aan de zuidgrens van Italië honderden, soms duizenden migranten aan. Die mensen hebben niet als doel Italië, maar de praktijk is dat de meesten niet verder komen. Italië mag dan een van de grondleggers van Europa zijn, op Europese solidariteit hoeft het niet te rekenen. Het ‘Dublin akkoord’ maakt het de andere 27 Europese staten makkelijk: land van eerste aankomst is land van opvang. Dus is het leeuwendeel van de migranten (in 2016 waren dat via de gevaarlijke Middellandse Zee route 150.000) gedwongen in Italië te blijven.

Nee, dat is geen excuus om overeenkomsten te sluiten met gewelddadige rebellen. Maar Italië had niet de twijfelachtige eer daarin de eerste te zijn. Dat was… de Europese Unie. Twee maanden geleden sloot de EU een deal met de door de Verenigde Naties erkende regering in het door geweld verscheurde Libië, tevens de minst gezaghebbende: tegen betaling van 200 miljoen euro gaat de Libische kustwacht zich optreden tegen migratie. Dezelfde kustwacht die betaald wordt door rebellen facties, die ook geld verdienen aan detentiecentra waar migranten worden opgesloten, onder inhumane erbarmelijke omstandigheden (bron: Amnesty en Artsen zonder Grenzen).

Met geld koopt de Europa haar principes op het gebied van mensenrechten af, met als doel migratie te stoppen. Zo deed ze dat eerder met Egypte, Eritrea, Ethiopië, Sudan en Zuid Soedan: vijf landen waar mensenrechten bewijsbaar worden geschonden (het Internationaal Strafhof vervolgt de Sudanese president Omar-el Bechir voor misdaden tegen de menselijkheid in Darfur; Eritrea krijgt wereldwijd geen ontwikkelingsgeld meer vanwege de mensenrechtensituatie; in Zuid Soedan woedt een burgeroorlog met miljoenen vluchtelingen en tienduizenden doden als gevolg). Maar als het om migratiestop gaat, zijn dat zaken van minder belang: in het zogenoemde ‘Khartoum Process’ van 2014 ondersteunt de EU met geld grenscontroles in deze Hoorn van Afrika.

De gevolgen van deze EU politiek zijn desastreus en werken averechts. Ze zijn desastreus omdat ze verdere mensenrechtenschendingen door regeringen en ordediensten in de hand werken en zelfs steunen. Europees geld voor de Sudanese immigratiedienst wordt bijvoorbeeld gebruikt voor onderdrukking en mishandeling van vluchtelingen uit Eritrea (bron: studie Afrika Studie Centrum Leiden). En daarmee werkt de Europese politiek averechts want meer mensenrechtenschendingen leidt tot meer vluchtelingen, ook naar Europa.

Het kan ook minder schrijnend, maar nog steeds verkeerd. Met landen in West en Centraal Afrika sluit de EU overeenkomsten om migratie terug te dringen (het zogenoemde ‘Valetta-akkoord’ uit 2015). De Europese Unie investeert 1.8 miljard in voornamelijk grenscontroles en enkele economische projecten. Deze vorm van geoormerkte ontwikkelingshulp staat haaks op het door dezelfde EU gepropageerde principe “ownership instead of donorship”: niet donoren maar de ontvangende landen horen het doel van ontwikkelingsgeld te bepalen.

Niet dus: Niger bijvoorbeeld ontvangt ruim 500 miljoen euro onder voorwaarde dat het land de grenzen sluit en actief meewerkt aan het terugsturen van migranten, ook zij die niet uit Niger komen. Niger is onderdeel van de zogenoemde ECOWAS, een samenwerkingsorgaan van alle West en Centraal Afrikaanse staten. Die hebben afgesproken dat binnen de ECOWAS zone vrijheid van verkeer door personen is, onder meer voor economische ontwikkeling. Niger heeft dat protocol ook ondertekend maar de 500 miljoen Europees geld heeft daar vervolgens weer een einde aan gemaakt. Dat heeft voor Afrika veel meer negatieve gevolgen dan voor Europa. De Europese politiek frustreert die West en Centraal Afrikaanse migratie, die is gebaseerd op open grenzen. De meeste migranten uit Afrika reizen tussen Afrikaanse landen, 29 miljoen in 2016. En nog geen 400.000 Afrikaanse migranten maakten in dat jaar de oversteek naar Europa…

Het beeld van een Afrikaanse exodus is niet alleen onjuist, maar wordt gecreëerd en in stand gehouden door Europese politici. Drama’s ontstaan niet door migratie maar door het blokkeren daarvan: mensen die hangen in metershoge hekken of die samengepakt zitten in bootjes (of verdrinken). Zo ontstaat het beeld van bedreigende massa’s, “ tsunami’s” en “ stromen”, migranten worden ontmenselijkt. De werkelijkheid is dat migranten uit Afrika doorgaans jonge mannen zijn, redelijk tot goed opgeleid, en niet van de meest arme bevolkingsklasse.

Het beeld is sterker dan die werkelijkheid (bron: International Labour Organisation - ILO). En het beeld versterkt de Europese politiek (en die van de leiders van haar lidstaten) dat migratie alleen kan worden gestopt door nog strengere grenzen, met als resultaat nog meer drama’s en dodelijke ongelukken. En nog meer profijt voor mensensmokkelaars. Terwijl het antwoord moet zijn: hoe kunnen we migratie het beste organiseren, zowel voor onszelf als voor de noodzakelijke migranten. Want dat migratie noodzakelijk en nuttig is, is wetenschappelijk aangetoond: bijvoorbeeld om vergrijzing in Europa tegen te gaan en daarmee een leegloop van de arbeidsmarkt; en om dirty, dangerous and demeaning werk te doen (de drie D’s, werk dat slecht betaalt, gevaarlijk en ondergewaardeerd is, maar toch gedaan moet worden).

Migratie bestaat al eeuwen: de grootste migratiestroom ooit (60 miljoen mensen in 50 jaar) was van Europa naar Amerika in de 19e eeuw. Het verschil is dat Europeanen daar toen van harte welkom waren. Fort Europa is het omgekeerde.  Is dat een juiste politiek? Natuurlijk niet, en al helemaal niet in een tijd van globalisering. Uit divers en gedocumenteerd onderzoek van de ILO blijkt dat mensen migreren om slechts een reden: ze willen werken. En daarna zo snel mogelijk weer terug naar huis. De Europese migratie politiek maakt dat onmogelijk: wie wil werken, moet ingeschreven zijn als burger. De enige manier om ingeschreven te worden is… aantonen dat hij/zij werkt. Vicieuze cirkel.

Er is een belangrijke uitzondering: asiel aanvragen. Reden waarom economische migratie nu de asielprocedure vervuilt, waarvan vluchtelingen weer de dupe zijn. Reden ook waarom aan de grenzen van Europa een fort is gebouwd – en ver daarbuiten. Heeft dat uitdijende Fort Europa effect? Nee natuurlijk niet, anders waren er geen schimmige en schandelijke deals met Libische rebellen nodig.

Maar veel belangrijker, in de veertig jaar dat dat Fort Europa is gebouwd, nam de migratie in Europa toch toe met gemiddeld jaarlijks drie procent (bron: ILO). Simpel, omdat er hoe dan ook behoefte is aan migratie. Het verschuiven van grenzen, zoals Italië en de EU doen, lost niets op. Integendeel, het maakt migratie crimineel en leidt tot misdadige mensenhandel met mensenrechten: meer mensensmokkel; meer dodelijke slachtoffers, nu niet meer op de Middellandse Zee maar wel in de Sahara. De Europese Unie steekt er miljarden euro’s in, de werkelijke rekening is voor de Afrikaanse landen.    




Comments

No comments posted

Your comment


ANTI-SPAM:






Overview