Geschiedenis



Afrika is het oudste continent van de wereld – dat wil zeggen dat de oudste mens van de wereld hier werd geboren. De eerste mens, dat is beter geformuleerd. Er ligt hier dus een baaierd aan geschiedenis en in veel Afrikaanse landen is dat ook te zien, te voelen, te horen. Vooral in West-Afrikaanse landen, hoewel die eerste mens in Oost Afrika geleefd moet hebben.

In Rwanda is de geschiedenis verdwenen. Er wordt op school geen geschiedenis gegeven, zelfs op de internationale school in Butare werd geschiedenis op een goed moment – minder goed dus eigenlijk – ingewisseld voor Engels. Hmmmm, zou Tom Poes zeggen.

Kigali carnaval

Kigali carnaval

Geschiedenis is de basis van alle kennis, van geweten en geheugen en daarom van perspectief, reflectie en bezinning en om die redenen weer van het heden en het straks. In Rwanda is de geschiedenis teruggebracht tot de genocide. Wat zich daarvoor en daarna heeft afgespeeld leidt altijd weer terug of naar de genocide.

Goed, er is een plek waar de geschiedenis iets meer kleur en nuance krijgt, het koninklijke paleis in Nyanza. Maar zelfs daar blijft de genocide als een zware deken over de rest van de vertelde hsitorie hangen. Ik vraag me af wat er van de geschiedenis zijn overgebleven, wat er überhaupt van is verteld, toen de genocide er nog niet was – dus voor april 1994. Ook die geschiedenis gaat over geweld, over etnische tegenstellingen en over wie daarin gelijk heeft.

Geschiedenis is bedoeld om gelijk te krijgen of te houden. In het museum in Butare hangt daarvan een aardig voorbeeld. Er zijn zes portretten van zes presidenten afgebeeld + degene die nooit president heeft mogen worden maar dat wel had gewild of daar voor was bestemd, in ieder geval in zijn eigen idealen, Fred Rwigema.

Onder het portret van Gregoire Kayibanda hing in het verleden de tekst dat hij de eerste president na de onafhankelijkheid was en dat hij aan die dekolonisatie een beslissende wending had gegeven. Dat was geen onjuiste toelichting.

Tegenwoordig hangt er onder zijn gezicht de tekst dat hij in belangrijke mate heeft bijgedragen aan divisionisme en de Tutsi-minderheid heeft verjaagd en vernederd. Dat is evenmin onjuist.

Waar het in dit geval aan ontbreekt is de verbinding van die twee. Door beide teksten te combineren komt de portrettering van Kayibanda al een stuk dichter bij de historische werkelijkheid.

Maar geschiedschrijving in Rwanda (en grote delen van de rest van Afrika) is daarvoor niet bedoeld. Geschiedenis staat in dienst van de politiek en in het bijzonder van degenen die op dat moment de politieke macht hebben. Ter illustratie die tekst van Kayibanda: de eerste versie hing er tot ongeveer het jaar 2000 en toen merkte iemand kennelijk op dat dezse versie niet in de lezing van het nieuwe regime paste en werd de andere tekst opgehangen.

In het Genocide Memorial Center vindt een soortgelijke geschiedherschrijving plaats. Daar wordt een lineair verhaal vertaald als ware het de ware geschiedenis van de genocide. Maar de ware historicus weet dat het allemaal niet zo simpel is en dat een geschiedenis vele kanten kent die belicht moeten worden. Zo niet voor de politicus en de machthebber die er veel aan gelegen is zijn geschiedenis als de ware neer te zetten. Tot hij wordt afgelost door zijn opvolger/rivaal en er dus weer een nieuwe geschiedenis verteld wordt.

Uiteindelijk zou dat tot een compleet verhaal moeten leiden. Maar helaas zit de werkelijkheid niet zo in elkaar. Er wordt geserveerd in brokjes en de vorige versies worden telkens degelijk gedelete = gewist.

Het heden is gebouwd op het verleden voor de toekomst – dat is nog een lange weg te gaan.




Comments

No comments posted

Your comment


ANTI-SPAM:






Overview