Het gaat niet om wel/niet migratie, maar hoeveel

De plek is niet verkeerd: het prestigieuze Hotel L’Ivoire in het Ivoriaanse Abidjan ontvangt deze week ruim 5000 vertegenwoordigers van regeringen uit Afrika en Europa. Hun agenda wordt gedomineerd door het onderwerp migratie, maar de aanpak die de Europese leiders – onder wie een zware Nederlandse delegatie van premier Rutten en de ministers Zijlstra (Buitenlandse Zaken) en Kaag (Ontwikkelingssamenwerking) - daar voorstellen aan hun Afrikaanse collega’s is al bij voorbaat gedoemd te mislukken.

Europa hanteert al decennia het principe dat migratie moet en ook kan worden ingedamd door een combinatie van strengere grenscontroles en economische steun aan landen van herkomst van migranten. Ook het nieuwe Nederlandse kabinet haalt die oude trukendoos uit de kast en presenteert dat in het laatste regeerakkoord als nieuw en afdoende ‘Menswaardig en effectief migratiebeleid’.

Nederland en ook Europa staan geen andere aanpak voor dan inperken, terugsturen en verplaatsen naar andere delen van de wereld, eufemistisch omschreven als “veilig derde land”. Migranten worden gezien als een probleem en zowel in de publieke opinie als in beleidsstukken vaak verward met vluchtelingen. Voor de meeste migranten is vaak de enige manier om Europa binnen te komen asiel aan te vragen. Reden waarom economische migratie nu de asielprocedure vervuilt, waarvan vluchtelingen weer de dupe zijn.

Als het beleid de afgelopen decennia echt had gewerkt, waren de nu gepresenteerde oplossingen uiteraard niet meer nodig. In plaats daarvan neemt migratie alleen maar toe: wereldwijd van 200 miljoen in 2005 naar 230 miljoen in 2017, ruim 4 procent van de wereldbevolking. Het is kortzichtig en naïef te veronderstellen dat zulke aantallen en die groei gestopt kunnen worden en het is ook dom omdat migratie voordelen heeft voor alle partijen. Dat kan echter alleen met doordachte migratiepolitiek en de kern daarvan is niet: wel of geen migratie, maar hoeveel migratie, zonder verwarring met vluchtelingenbeleid.

Goed beleid begint bij juiste analyses. Politici en publieke opinie leggen de oorzaak van migratie bij armoede: migranten trekken van arme landen naar rijke landen en daar moet dus wat aan gedaan worden. Dat is slechts de helft van het verhaal, want de vraag is wie uit die arme landen migreert en waar die rijke landen dan zijn. Het zijn vooral de beter bemiddelde groepen in armere landen die migreren, omdat zij de mogelijkheden hebben die echte armen niet hebben. De ironie wil dus dat meer investeren in Afrikaanse landen, zoals Rutten, Zijlstra en Kaag deze week in Ivoorkust willen voorstellen, tot meer migratie leidt.

Gastland Ivoorkust is daarvan zelf een mooi voorbeeld: het heeft sinds een jaar of vijf een snelle economische groei, overigens juist zonder ontwikkelingshulp. Niettemin, of juist daardoor, vertrokken alleen al in 2016 12.000 vaak jonge Ivorianen naar Europa. De groei in eigen landen werpt voor hen geen vruchten af, maar ze hebben de middelen om te migreren. Tegelijkertijd is Ivoorkust zelf een immigratieland: ruim 25 procent van de bevolking is niet-Ivoriaans en afkomstig uit de buurlanden en het zijn deze immigranten die de vruchten van de groei plukken, samen met de bovenste laag van de Ivoriaanse samenleving. In Nigeria is een vergelijkbaar beeld: het is de snelst groeiende economie van Afrika – evenmin met ontwikkelingshulp - maar in combinatie met de meeste Afrikaanse migranten naar Europa. Maar Nigeria is ook immigratieland: 10 procent van de bevolking is immigrant, vrijwel geheel uit West-Afrika.

Daarentegen komen er nauwelijks migranten naar Europa uit de allerarmste landen van de wereld: Centraal Afrikaanse Republiek, Burkina Faso, Niger en Tsjaad. Zij migreren of vluchten wel naar buurlanden, zoals zoveel Afrikanen doen: met 29 miljoen migranten per jaar staat Afrika wereldwijd op nummer 1.

Wie migratie met economische projecten wil stoppen, zoals Rutten cs. voorstellen, is dus averechts bezig, zowel voor de landen waar de migranten vandaan komen als voor de echt arme landen die deze steun nu juist hard nodig hebben. Ontwikkelingssamenwerking is bedoeld voor armoedebestrijding en mag niet worden vermengd met migratie. Wat ze slechts gemeen hebben is dat ze beide bijdragen aan een betere economische situatie. Het verschil is dat goed ontwikkelingssamenwerking armoede in ontwikkelingslanden vermindert, maar de migrant investeert in zowel het ontvangende land als het land herkomst.

Een goed migratiebeleid brengt vraag en aanbod bij elkaar; de discussie gaat dan over de hoeveelheid noodzakelijke migratie voor het ontvangende land: Canada werkt al decennia met dit model. Dat migratie noodzakelijk en nuttig is, is wetenschappelijk aangetoond: bijvoorbeeld om vergrijzing in Europa tegen te gaan en daarmee een leegloop van de arbeidsmarkt; en bijvoorbeeld om dirty, dangerous and demeaning werk te doen (de drie D’s, werk dat slecht betaalt, gevaarlijk en ondergewaardeerd is, maar toch gedaan moet worden).
Dat is de investering die de migrant kan leveren en met het geld dat hij of zij zo verdient wordt weer in eigen land geïnvesteerd: de zogenoemde remittances (geld verstuurd naar thuislanden) zijn met ruim 600 miljard dollar per jaar driemaal zoveel als wereldwijd ontwikkelingshulp. Migratiebeleid kan ook de verblijfsduur van de migrant vastleggen, wat het argument wegneemt van “aanzuigende werking”. In de praktijk is dat al zelfregulerend: van de huidige half miljoen buitenlandse werknemers in Nederland staat de gemiddelde tijd op 14 maanden.

Tenslotte maakt een vraag gestuurd migratiebeleid ook een einde aan de vervuiling van de asielprocedure. Oorlog, natuurrampen of vervolging jaagt mensen op de vlucht, niet om elders te gaan werken. Als ze reden hebben voor asiel – wat wereldwijd in 9 van de 10 gevallen zo is – dan hebben ze recht op bescherming volgens het Vluchtelingenverdrag. Het enige wat vluchtelingen gemeen hebben met migranten is dat ze in meerderheid (ruim 90 procent) niet verder trekken dan de eigen buurlanden. “Opvang in de regio”, is een realiteit die het voorgestane beleid van Rutten cs. allang is voorgegaan.

Comments

Your comment