Moeten is dwang



“Moeten is dwang en huilen is kindergezang”, sprak mijn goede moeder altijd. Ze had meer van die spreekwoorden: “Jij hebt niks te willen!” Of: “De kraan is geduldig” (voor hen die dorst hadden). Ik denk dat er in die vijftiger/zestiger jaren van de vorige eeuw (zucht) wel meer van dit soort moeders rondliepen. Ze zouden het goed doen in het hedendaagse Rwanda. Hier heerst ook Moeders Wil is Wet.

Vrijheid in eigen kring

Vrijheid in eigen kring

Alles moet hier – of het nu goed bedoeld is of niet. Vorige week kreeg ik bij toeval te horen dat kinderen verplicht ingeënt moeten worden met vitamine A plus een pilletje tegen wormen in de ontlasting. Inderdaad, dat is goed bedoeld, maar zo komt het niet over. “U moet…” Bovendien wordt de boodschap nogal verknipt gebracht, dat wil zeggen via Radio Rwanda en dan in het kinyarwanda, zodat muzungu als ik het pas via via en dus vaak nog meer verknipt te horen krijgen. Als we dat al krijgen.

Ziekenfondskaart: iedereen moet een ziekenfondskaart. Het doel is uitstekend, maar de manier waarop het gebracht wordt is tenenkrommend. Iedereen die een kraam op de markt wil, zich bij de gemeente of een andere instantie meldt: hij moet eerst die kaart laten zien. Er is geen enkele relatie tussen ziekenfonds of marktkraam, het gaat erom dat linksom of rechtsom iedereen geperst wordt om te voldoen aan de normen en vooral wetten van dit land – of andersom.

Het leidt tot een merkwaardige manier van denken bij de inwoners van Rwanda. Zelf geboren in een land waar in ieder geval in die dagen vrijheid van denken en doen en tolerantie hoog in het vaandel stonden geschreven en geheven (wat met de opkomst van de Verdonkjes is verdwenen: “Wetten zijn er om na te leven” “Regels zijn regels”, ze zou het niet slecht doen als secretaresse van de president hier). Enfin, iemand met een beetje vrije en liberale inslag heeft het hier niet makkelijk. Want mensen in mijn omgeving denken en doen niet vrij en helemaal niet liberaal.

Onze mensen in huis zijn daarvan sprekende maar vooral handelende voorbeelden. Ze doen als computers: eenmaal geprogrammeerd volgen ze een vaste lijn en al valt de wereld om hen heen uit elkaar, ze blijven die lijn volgen. Het kost heel wat moeite om bijvoorbeeld het menu van de dag aangepast te krijgen, de manier van wassen, het dagschema van schoonmaken en de boodschappenlijst aangepast te krijgen aan datgene wat nodig is in plaats van datgene wat er altijd al opstaat.

Op intellectueel niveau is het niet veel anders/beter. Sinds kort geef ik wat les op de School voor de Journalistiek. Studenten in de dop van het meest vrije beroep ter wereld. En op het eerste gezicht hebben ze ook prachtige idealen en ambities hoe dat beroep straks uit te voeren. Tot dat… ze geconfronteerd worden met de Rwandese overheid als tegenspeler in het journalistieke spel/debat. Dan is er van die onafhankelijkheid al heel snel niets meer over. Want wat de overheid zegt, vindt, verordonneert en uitvoert, dat staat boven alle discussie en vrijheid verheven.

Wat ik hieraan doe? Terechte vraag.

Niets.

‘s Lands wijs, ‘s lands eer. Ook al is dat een hele kleine.

Toegegeven, het maakte het doceren aanvankelijk niet makkelijker. Maar intussen wel – veel makkelijker zelfs. Wat een gemak als je een houvast hebt in de vorm van een regering die alles voor je regelt en die je in alles mag geloven. Wat zeg ik: moet geloven. “Moeten is dwang en huilen… tja dat is inderdaad gepeupelgezang.”




Comments

No comments posted

Your comment


ANTI-SPAM:






Overview